Disfunksioni Menstrual

Çrregullimet e ciklit menstrual

 Çfarë është cikli menstrual?

Cikli menstrual është një proces natyral që ndodh çdo muaj në trupin e një gruaje në moshë riprodhuese. Zakonisht zgjat nga 21 deri në 35 ditë, me një mesatare prej 28 ditësh, dhe përfshin disa faza të kontrolluara nga hormonet seksuale:

• Faza menstruale (ditët e gjakderdhjes)

• Faza folikulare – zhvillimi i vezëve deri në maturimin e një folikuli dominant në vezore

• Ovulacioni – lëshimi i një veze të pjekur

• Faza luteale – përgatitja e mitrës për një shtatzëni të mundshme

Nëse nuk ndodh shtatzënia, niveli hormonal që mbështet ndryshimet e endometrit bie duke shkaktuar gjakderdhjen menstruale dhe shënuar rifillimin e një cikli tjetër menstrual nga e para.

Çfarë është disfunksioni menstrual?

Disfunksioni menstrual përfshin çdo çrregullim të frekuencës, kohëzgjatjes, intensitetit ose natyrës së gjakderdhjes menstruale. Këto çrregullime mund të shfaqen si rezultat i ndryshimeve hormonale, gjendjeve patologjike, faktorëve psikologjikë apo ndikimeve të jashtme.

Llojet më të shpeshta të çrregullimeve menstruale

Amenorea (mungesa e menstruacioneve)

• Amenorea primare: mungesa e menstruacioneve deri në moshën 15-16 vjeç

• Amenorea sekondare: ndalimi i menstruacioneve për 3 muaj ose më shumë tek një grua që më parë ka pasur cikël

Oligomenorea

• Cikël menstrual që ndodh rrallë (më gjatë se çdo 35 ditë)

Polimenorea

• Cikël shumë i shpeshtë (më shpesh se çdo 21 ditë)

Menoragjia

• Menstruacione me fluks të shtuar ose të zgjatura (më shumë se 80 ml në ditë, apo më shumë se 7 ditë)

Metrorragjia

• Gjakderdhje të parregullta ndërmjet cikleve

Dismenorrea

• Dhimbje të forta gjatë menstruacioneve që ndërhyjnë në aktivitetet ditore

Anovulacioni

• Mungesë e ovulacionit gjatë ciklit, që shpesh çon në cikël të çrregullt ose infertilitet

Shkaqet më të zakonshme të çrregullimeve menstruale

Hormonale:

• Sindroma e vezores policistike (PCOS)

• Mosbalancim hormonal mes estrogjenit, progesteronit ose prolaktinës

• Çrregullime të tiroides (hipo- ose hipertiroidizëm)

• Sëmundje që prekin hipotalamusin ose hipofizën

Anatomike:

• Fibroma uterine

• Polipe të mitrës

• Endometrioza

• Hiperplazia ose kanceri i endometrit

  
  

Të lidhura me stilin e jetës:

• Humbje ose shtim ekstrem në peshë

• Stres kronik ose ankth

• Ushtrime fizike të tepërta (atletet)

• Dieta të varfra në lëndë ushqyese

Të tjera:

• Kontraceptivë hormonalë (fillimi, ndërprerja ose marrja e gabuar)

• Shtatzënia apo komplikacione të saj

• Medikamente të caktuara (antidepresantë, antikoagulantë)

• Sëmundje kronike (diabeti, sëmundje e mëlçisë, e veshkave)

Diagnoza

Diagnoza kërkon vlerësim të plotë, që përfshin:

• Anamnezën mjekësore (mosha e parë e ciklit, rregullsia, simptomat)

• Ekzaminim gjinekologjik

• Ekografi transvaginale – për të vlerësuar strukturat e mitrës dhe vezoreve

• Analiza hormonale – FSH, LH, Estradiol, Prolaktinë, TSH

• Test shtatzënie (beta-hCG)

• Biopsi e endometrit (nëse ka gjakderdhje jonormale në gratë mbi 35 vjeç)

• Histeroskopia (në raste të zgjedhura)

Trajtimi i çrregullimeve menstruale

Trajtimi përcaktohet nga shkaku i çrregullimit dhe synon rregullimin e ciklit, parandalimin e anemisë dhe ruajtjen e fertilitetit.

Qasjet terapeutike përfshijnë:

• Terapi hormonale – pilula kontraceptive, progestina, trajtime për tiroiden

• Suplemente me hekur – në rastet me hemorragji të bollshme që shkaktojnë anemi

• Kirurgji – për polipe, fibroma apo hiperplazi

• Ndryshime të stilit të jetës – menaxhimi i stresit, ushqyerja e shëndetshme, aktiviteti fizik i balancuar

• Trajtimi i sëmundjes bazë – p.sh. kontroll i diabetit, PCOS

Kur duhet të shkoni te mjeku?

• Nëse keni mungesë të menstruacioneve për më shumë se 3 muaj

• Nëse keni gjakderdhje shumë të bollshme që ju shkakton lodhje, marrje mendsh ose anemi

• Nëse cikli është shumë i shpeshtë ose shumë i rrallë

• Nëse keni dhimbje të forta të pashpjegueshme

• Nëse jeni në periudhë riprodhuese dhe përpiqeni për shtatzëni, por keni cikël të çrregullt

Përfundim 

Çrregullimet menstruale janë të zakonshme dhe shpesh të trajtueshme në mënyrë efektive. Diagnostikimi i hershëm dhe trajtimi i duhur ndihmojnë në ruajtjen e shëndetit hormonal, riprodhues dhe të përgjithshëm të gruas. Vizitat gjinekologjike të rregullta janë çelësi për mirëmbajtjen e këtij aspekti të rëndësishëm të shëndetit.